Stikstof in de media, het laatste nieuws

Weigering om handhavend op te treden tegen PAS-melders blijft in stand

De rechtbank heeft in vijf zaken met betrekking tot PAS-melders geoordeeld dat het college van gedeputeerde staten terecht niet heeft gehandhaafd omdat er geen sprake is van een overtreding. Met de uitspraken van de rechtbank komen vijf handhavingszaken ten einde. In één zaak moet het college nog nader onderzoek verrichten.

De Rechtspraak 30 augustus 2024 - Bron: Omgevingsweb.nl

Wat is een PAS-melder?

PAS-melders zijn bedrijven, waaronder veel veehouderijen, die op grond van het Programma Aanpak Stikstof (PAS) voor uitbreidingen van hun bedrijf een melding hebben ingediend bij de overheid. Op grond van het PAS konden zij met een melding volstaan als de berekende stikstofneerslag van hun activiteiten onder een drempelwaarde bleef. Zij hoefden dan geen natuurvergunning aan te vragen.

De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft in de uitspraak van 29 mei 2019 (ECLI:NL:RVS:2019:1603) geoordeeld dat het PAS in strijd is met Europese natuurwetgeving. Bedrijven die een melding hadden gedaan, moesten door deze uitspraak (meestal) alsnog een natuurvergunning aanvragen.

Handhavingszaken

Mobilisation for the Environment en Vereniging Leefmilieu hebben het college van gedeputeerde staten op 16 juni 2021 gevraagd om handhavend op te treden tegen een groep PAS-melders. Het college heeft in de eerste 6 zaken die de rechtbank heeft behandeld zowel voor de veehouderij als het bemesten van de weiden geweigerd om handhavend op te treden omdat er geen sprake is van een natuurvergunningplicht. Deze 6 veehouderijen zijn volgens het college minder dieren gaan houden dan is vergund in de vóór de melding verleende natuurvergunning. Ook zijn ze minder gaan bemesten dan was toegestaan. Daardoor is er de uitstoot van stikstof minder geworden. Dit heet “intern salderen". Omdat de veehouderijen vanwege intern salderen geen nieuwe natuurvergunning nodig hebben, is er volgens het college ook geen sprake van een overtreding.

Oordeel rechtbank

Mobilisation for the Environment en Vereniging Leefmilieu hebben tegen deze besluiten beroep ingesteld bij de rechtbank. De rechtbank oordeelt dat de beroepen gegrond zijn vanwege een motiveringsgebrek. Het college heeft met een aanvullende motivering echter alsnog onderbouwd dat er vanwege intern salderen geen sprake is van een natuurvergunningplicht. Omdat het motiveringsgebrek is hersteld, laat de rechtbank de rechtsgevolgen in vijf zaken in stand. Dat betekent dat deze 5 handhavingsprocedures ten einde zijn. In één zaak moet het college met een nieuwe controle onderbouwen dat er minder dieren worden gehouden en daarna een nieuw besluit nemen.

Rechtszaken andere PAS-melders

Bij de rechtbank zijn nog meer zaken van PAS-melders aanhangig. Deze zaken zullen in het najaar door de rechtbank worden behandeld.

Vorderingen Greenpeace afgewezen in kort geding over stikstofdepositie in gevoelige natuur

De Nederlandse Staat hoeft niet binnen drie maanden een plan van aanpak te maken en uit te voeren om ervoor te zorgen dat de stikstofdepositie in de voor stikstof gevoelige natuur wordt teruggedrongen. Dat volgt uit de uitspraak in een kort geding bij de rechtbank Den Haag. De vorderingen van Greenpeace in dit kort geding worden afgewezen.

De Rechtspraak 10 juni 2024 - Bron: Omgevingsweb.nl

Stikstofdepositie terugdringen

Volgens Greenpeace leidt het huidige beleid ertoe dat de meest kwetsbare stikstofgevoelige natuur, vermeld op een Rode Lijst, na eind 2025 onherstelbaar beschadigd raakt of dreigt te raken. Greenpeace stelt dat de Staat onrechtmatig handelt door de stikstofdepositie op die kwetsbare natuur niet sneller terug te dringen. Volgens Greenpeace is de situatie voor die natuur zo ernstig dat de uitkomst van de bodemprocedure, die bij deze rechtbank aanhangig is, niet kan worden afgewacht.

Oordeel rechtbank

De voorzieningenrechter wijst de vorderingen van Greenpeace af. Partijen zijn het erover eens dat stikstofreductie noodzakelijk is om verdere schade aan de voor stikstof gevoelige natuur te voorkomen. Verder staat vast dat die natuur in slechte staat is en dat het huidige stikstofbeleid van de Staat er niet toe zal leiden dat de stikstofdepositie in de meest kwetsbare natuur op korte termijn tot een verantwoord niveau wordt teruggebracht.

Als de Staat geen passende maatregelen neemt om verdere verslechtering van concrete (Natura 2000-)gebieden te voorkomen, handelt hij in strijd met zijn Europeesrechtelijke verplichtingen. Het valt daarom niet uit te sluiten dat de Staat in meerdere concrete gevallen verplicht is ervoor te zorgen dat de stikstofdepositie (lokaal) op zeer afzienbare termijn verder wordt teruggedrongen.

In dit geding is onvoldoende duidelijk geworden dat de Europeesrechtelijke verplichtingen meebrengen dat de stikstofdepositie in álle concrete habitats van de Rode Lijst voor eind 2025 onder de kritische depositie waarde (KDW) moet zijn gebracht. Niet valt uit te sluiten dat in bepaalde gevallen kan worden volstaan met een beperktere stikstofreductie en/of dat deze tegen een latere datum dan eind 2025 kan zijn gerealiseerd. In deze procedure kan niet worden vastgesteld voor welke concrete leefgebieden dan wel op de Staat de plicht rust op zeer korte termijn tot actie over te gaan. De rechter heeft geen houvast voor een precisering (afgrenzing) van een aan de Staat op te leggen gebod. De vorderingen van Greenpeace zijn daar onvoldoende op toegespitst en de rechter kan daardoor de vordering van Greenpeace ook niet gedeeltelijk toewijzen.

In het vonnis overweegt de voorzieningenrechter dat hij de zorgen van Greenpeace over het achterwege blijven van concrete maatregelen om de natuur van de Rode Lijst te beschermen begrijpelijk acht. Dit kan echter niet leiden tot een andere uitkomst van dit kort geding.

Europese Commissie geeft akkoord om piekbelasters in de veehouderij uit te kopen

Boeren en bedrijven die veel stikstof uitstoten kunnen binnenkort gebruik maken van de 'uitkoopregeling voor piekbelasters'. De Europese Commissie heeft met de plannen ingestemd. De uitkoopregeling is een cruciaal onderdeel van de stikstofaanpak van minister Van der Wal. De plannen moesten goedgekeurd worden door Brussel, omdat de uitkoopregeling zou kunnen neerkomen op verboden staatssteun aan bedrijven.

Het plan is dat piekbelasters tot 120% van de marktwaarde van het bedrijf kunnen krijgen. Een belangrijke voorwaarde is dat de boeren echt stoppen en dat de veestapel in Nederland dus kleiner wordt. Het gaat om ongeveer 3.000 veehouderijlocaties die de meeste stikstofneerslag op Natura 2000-gebieden veroorzaken. Er komt een soortgelijke regeling voor melkveebedrijven, varkenshouders, pluimveeboeren en vleeskalverhouderijen die willen stoppen, maar niet onder de piekbelasters vallen. Zij kunnen tot 100% van de waarde van hun bedrijf krijgen. Om aan beide regelingen te voldoen moet de stikstofuitstoot boven een bepaalde waarde uitkomen. Hier komt een rekentool voor. Boeren en bedrijven kunnen dan snel zelf beoordelen of zij in aanmerking komen voor deze regeling. De voorwaarde is onder andere dat uitgekochte boeren niet meer op een andere locatie dezelfde fokkerijactiviteiten starten. Het doorstartverbod geldt voor de hele Europese Unie. Voor beide regelingen wil het kabinet in totaal 1,4 miljard euro uittrekken.