Dit moet je als consument en ondernemer weten over de consumentenrichtlijn

Wat is de consumentenrichtlijn?

In 2011 is de Consumentenrichtlijn in werking getreden. Deze Europese richtlijn beschermt de rechten van consumenten bij aankopen binnen de Europese Unie. In dit artikel lees je o.a. wat je moet weten over herroepingsrecht, ingebrekestelling en de bewijslast. Ook bespreken we welke uitdagingen er zijn en waarom het naleven van de consumentenrichtlijn belangrijk is voor een eerlijke en transparante markt.

De consumentenrichtlijn is een Europese richtlijn die de rechten van consumenten beschermt bij aankopen die zij doen binnen de Europese Unie. De richtlijn bevat onder meer regels over informatieverstrekking, herroepingsrecht en garanties voor producten. De richtlijn is in juli 2011 in werking getreden en is in alle EU-lidstaten omgezet in nationale wetgeving.

In april 2022 zijn de consumentenrechten verder versterkt, genaamd de richtlijn betreffende consumentenrechten in het digitale tijdperk. Deze richtlijn brengt veranderingen aan in de manier waarop online aankopen moeten worden geregeld, waaronder de verplichte verstrekking van informatie over producten, de verbetering van de bescherming tegen bedrieglijke handelspraktijken en de verlenging van het herroepingsrecht voor digitale content.

De belangrijkste aspecten

De belangrijkste aspecten van de consumentenrichtlijn zijn:

• Het verstrekken van volledige en duidelijke informatie: verkopers zijn verplicht om consumenten vooraf volledige en duidelijke informatie te geven over producten en diensten, waaronder de prijs, kenmerken, garanties en leveringsvoorwaarden.

• Het recht tot herroeping: consumenten hebben het recht om binnen een bepaalde periode (meestal 14 dagen) van hun (online) aankoop af te zien zonder opgaaf van reden. Let op: Het herroepingsrecht geldt enkel bij een koop op afstand. Dus bijvoorbeeld een online aankoop. Indien er gewoon in de winkel een product wordt gekocht, geldt er in principe geen herroepingsrecht, tenzij dit onderling in bijvoorbeeld algemene voorwaarden wordt overeengekomen. Wil je hier gebruik van maken? Download hier dan gratis voorbeeldbrief herroepingsrecht.
• Wettelijke garantie: verkopers moeten garanderen dat producten voldoen aan de overeenkomst en de consument informeren over de bestaande garanties en terugroepacties. De wettelijke garantie is één jaar. 

• Verantwoordelijkheid voor gebreken: verkopers zijn verantwoordelijk voor eventuele gebreken die aanwezig zijn bij levering van het product. Als een verkoper geen gehoor geeft aan de klachten van de consument over een product en weigert deze te vervangen of te repareren kan de consument de verkoper een ingebrekestelling sturen. De verkoper kan vervolgens reageren op een ingebrekestelling.

• Bescherming tegen bedrieglijke handelspraktijken: consumenten moeten worden beschermd tegen bedrieglijke handelspraktijken, zoals misleidende reclame en vervalsing van producten.

Wie draagt de bewijslast?

De bewijslast ligt gedurende het eerste jaar na aankoop bij de verkoper of aanbieder van het product of de dienst. Dit betekent dat zij moeten aantonen dat ze aan hun verplichtingen hebben voldaan, zoals het verstrekken van juiste informatie, het bieden van kwaliteitsproducten en het respecteren van de privacy van de consument.

Als de consument beweert dat de verkoper niet aan zijn verplichtingen heeft voldaan, is het aan de verkoper om aan te tonen dat hij wél aan zijn verplichtingen heeft voldaan. Dit betekent dat de verkoper de noodzakelijke bewijsstukken moet verzamelen en aanbieden om zijn standpunt te ondersteunen. Echter, de consumentenrichtlijn bevat ook bepaalde uitzonderingen waarbij de bewijslast omgekeerd kan liggen. Bijvoorbeeld, als het gaat om verborgen gebreken in producten, ligt de bewijslast bij de verkoper om aan te tonen dat hij niet op de hoogte was van het gebrek.

Uitdagingen voor ondernemers en consumenten

Er zijn verschillende uitdagingen waarmee consumenten en ondernemers te maken krijgen bij het naleven van de consumentenrichtlijn, zoals:

• De richtlijn is complex: de consumentenrichtlijn is vaak complex en ingrijpend, waardoor ondernemers en consumenten moeite kunnen hebben om de regels te begrijpen en na te leven.

• Niet makkelijk in de praktijk te brengen: ondernemers kunnen moeite hebben om de richtlijn in praktijk te brengen en uit te voeren, vooral omdat het naleven ervan vaak vereist dat ze investeringen doen in nieuwe systemen en processen.

• Onwetendheid bij veel consumenten en ondernemers: veel consumenten en ondernemers zijn zich niet bewust van de consumentenrichtlijn en de verplichtingen die daaruit voortvloeien.

• Veranderende wetgeving: de consumentenrichtlijn is een levend document en kan regelmatig worden bijgewerkt, waardoor ondernemers moeite kunnen hebben om up-to-date te blijven en aan de nieuwste vereisten te voldoen.

• Moeilijk om te handhaven: het kan moeilijk zijn om te controleren of bedrijven de consumentenrichtlijn naleven, en er zijn weinig mechanismen om de naleving te handhaven.

Het belang van de consumentenrichtlijn voor een eerlijke en transparante markt

De consumentenrichtlijn beschermt de rechten van de consument door te voorzien van informatie
én biedt bescherming tegen oneerlijke praktijken. Ook creëert de richtlijn een standaard voor de behandeling van consumenten door bedrijven, waardoor de markt eerlijker en transparanter wordt. Teven wordt het vertrouwen vergroot van consumenten in de producten of diensten die ze kopen en voor ondernemers waarmee zij zaken doen. Hierdoor wordt de marktwerking verbeterd en wordt oneerlijke concurrentie voorkomen.

Heb je hulp als consument of ondernemer hulp nodig bij het opstellen van juridische brieven?

• Brief ingebrekestelling webwinkel
• Brief klacht aan dienstverlener
• Brief ondeugdelijk product binnen garantietermijn
• Brief repareren of vervangen ondeugdelijk product

Dit artikel is geschreven in samenwerking met jurist Laura Bellod Paya, jurist civiel bij DAS.