Erfenis aan­vaarden of verwerpen

Bij overlijden van iemand in je omgeving, kun je te maken krijgen met een erfenis. Deze kan bestaan uit bezittingen, maar ook uit schulden. Pas daarom op met een erfenis aanvaarden.

Wel of geen testament?

Na een overlijden moet er heel wat geregeld worden. Het begint allemaal met de vraag of er een testament is. Je kunt dit zelf controleren in het Centraal Testamentenregister (https://www.notaris.nl/bij-overlijden/centraal-testamentenregister), maar ook de notaris kan dit voor je nakijken. In een testament staat vastgelegd wat er na overlijden met de bezittingen van de overledene gebeurt. Ook kan daarin een executeur staan aangewezen die de erfenis regelt. Is die er niet, dan doen de erfgenamen dat samen. Als er geen testament is, wordt de erfenis verdeeld volgens het erfrecht. De wet bepaalt dan of jij erfgenaam bent en op welk deel je recht heeft.

Opties om erfenis te aanvaarden

Soms bestaat een erfenis uit alleen maar schulden. De vraag is dan of je deze wel wílt aanvaarden. Met betrekking tot het nalatenschap heb je 3 opties:

1. Zuiver aanvaarden Je accepteert dan kort gezegd al het vermogen, maar ook alle schulden. Je wordt zelfs aansprakelijk met jouw eigen vermogen als er meer schulden dan bezittingen zijn. Een tekort in de nalatenschap moet je als erfgenaam dan bijpassen. Zuiver aanvaarden kan door middel van een schriftelijke verklaring bij de rechtbank of via de notaris, maar kan ook (onbedoeld) door je gedrag. Let daarom op dat je geen enkele actie onderneemt in de nalatenschap voordat duidelijk is wat je precies erft. Als je bijvoorbeeld goederen van de nalatenschap meeneemt naar huis of verkoopt, of betalingen van de bankrekening van de overledene doet, aanvaard je (mogelijk) de erfenis al zuiver, met alle gevolgen van dien. Je hebt zich dan namelijk gedragen als erfgenaam die (zuiver) heeft aanvaard.
2. Verwerpen Je accepteert de erfenis niet. Je ontvangt dus niets uit de nalatenschap, maar bent ook niet aansprakelijk voor eventuele schulden. Let je op dat je voor verwerping een uitdrukkelijke verklaring dient af te leggen bij de rechtbank of bij een notaris. Houd je er rekening mee dat in principe bij verwerping je kinderen voor je in de plaats komen als erfgenaam, tenzij het testament anders bepaalt.
3. Beneficiair aanvaarden Je accepteert de erfenis maar jebent in principe niet met je eigen vermogen aansprakelijk voor een eventueel tekort. Om beneficiair te aanvaarden moet je naar de rechtbank of een notaris. Beneficiaire aanvaarding kan meebrengen dat de nalatenschap volgens wat formelere regels moet worden afgewikkeld, de zogeheten wettelijke vereffening.

Toch schuld na zuiver aanvaarden erfenis

Heb je de erfenis zuiver aanvaard en word je daarna alsnog geconfronteerd met een onverwachte schuld, dus een schuld die je niet kende en ook niet ‘behoorde’ te kennen? Dan kun je tegenwoordig de kantonrechter verzoeken de erfenis alsnog beneficiair te aanvaarden. Dit moet dan wel binnen 3 maanden na ontdekking van de schuld gebeuren. Voorheen was je gebonden aan je keuze en aansprakelijk voor deze schuld. Daarnaast word je beschermd bij het verrichten van bepaalde handelingen. Zo leidt onder andere het leeghalen van de woning namelijk niet automatisch meer tot het zuiver aanvaarden van de erfenis, het kan overigens wel. In ieder geval sprake van zuivere aanvaarding als je goederen van de nalatenschap verkoopt of op een andere manier “onttrekt aan het verhaal van schuldeisers”, zoals het opnemen van geld van de bankrekening van de overledene.

Als de nalatenschap al verdeeld is en later meldt zich alsnog een onbekende schuldeiser met een vordering, dan kun je eveneens de kantonrechter vragen om niet aansprakelijk te hoeven zijn met je eigen vermogen voor deze schuld. Wel moet je hetgeen je geërfd hebt, terugbetalen voor zover dat nodig is om de schuld te voldoen. Ook hiervoor moet je dan binnen 3 maanden na bekendheid met deze schuld naar de kantonrechter. Let op: rechters oordelen streng. Niet alle schulden waarmee je niet bekend was, worden bestempeld als onverwachte schuld. Je hebt namelijk zelf een onderzoeksplicht. Denk aan het verkopen van de woning waardoor er een hypotheekschuld ontstaat. Dit is een schuld die je van te voren kon verwachten. Hetzelfde geldt voor belastingschulden of overbedelingsschulden (dit zijn schulden aan de kinderen in een nalatenschap wegens het vooroverlijden van de andere ouder).

Veelgestelde vragen

Hoe weet ik of er een testament is?

Iedereen die ooit een testament heeft gemaakt, staat bij het Centraal Testamentenregister (CTR) geregistreerd. U kunt het CTR schriftelijk vragen of er een testament is gemaakt en bij welke notaris het testament wordt bewaard. Als er wel een testament is, dan kunt u de notaris vragen om een kopie van het testament.